Wędrując po Świętokrzyskiem - Pińczów i jego atrakcje

W sierpniu ubiegłego roku wędrując po woj. świętokrzyskim zawitaliśmy do Pińczowa.
Zamysł był zupełnie inny, a mianowicie mieliśmy pojechać Pińczowską Kolejką Wąskotorową ale niestety spóźniliśmy się, a ona odpala tylko w niedzielę o 12.
Skoro nici z kolejki poszliśmy w "miasto" i to był dobry pomysł.
Zapraszam na wędrówkę po Pińczowie.

Zdjęcie obrazu w Muzeum

Pińczów – miasto w województwie świętokrzyskim, siedziba powiatu pińczowskiego, jak również miejsko - wiejskiej gminy Pińczów.
Prywatne miasto szlacheckie lokowane w 1428 roku, położone było w drugiej połowie XVI wieku w powiecie wiślickim w województwie sandomierskim.

W latach 1975–1998 miasto należało do woj. kieleckiego.
Pińczów leży na Ponidziu, nad rzeką Nidą, 39 km na południe od Kielc. 

Miasto położone jest częściowo w Dolinie Nidy, od północy opierając się na zboczach wzgórz wchodzących w skład Garbu Pińczowskiego.
Na terenie miejscowego kamieniołomu wapienia pińczowskiego znaleziono szkielet wieloryba sprzed 15 mln lat.
Rozwój Pińczowa rozpoczął się od kamieniołomu, który istniał tam w XII wieku. 

Bezpieczeństwa górników strzegł niewielki gród obronny, zniszczony prawdopodobnie przez Tatarów w 1241. 

W I poł. XIV w. na jego miejsce wzniesiono gotycki zamek, u stóp którego rozwinęła się osada.

Nosiła ona początkowo nazwę Piędziców.
Za sprawą Mikołaja Oleśnickiego miasto stało się ośrodkiem reformacji.

W czerwcu 1559, w zamienionym na zbór kościele św. Jana Ewangelisty po raz pierwszy zostały publicznie odczytane słowa hymnu Jana Kochanowskiego „Czego chcesz od nas, Panie, za Twe hojne dary?”.

Kres ośrodkowi reformacyjnemu w Pińczowie położył biskup krakowski Piotr Myszkowski, który w 1586 wykupił miasto. 

Nastąpiła gwałtowna rekatolicyzacja Pińczowa.

Do miasta powrócili Paulini, a pińczowskie gimnazjum przyjęło program szkoły parafialnej.
Józef Władysław był ostatnim ordynatem z rodu Myszkowskich. 

Po jego śmierci miasto przeszło na własność rodu Wielopolskich. 

Działanie wojenne w czasie powstania kościuszkowskiego spowodowały upadek miasta. 

Po III rozbiorze Polski Pińczów znalazł się w zaborze austriackim, a po kongresie wiedeńskim w 1815 w zaborze rosyjskim.

W 1813 podzielono ordynację pińczowską. 

Pińczów stał się wówczas własnością warszawskiego adwokata Jana Olrycha Szanieckiego. 

W 1839 Wielopolscy odkupili miasto. 

W latach 20. XIX w. Pińczów miał przeszło 4 tys. mieszkańców. 

W mieście rozwijał się przemysł spożywczy – produkowano sery.
Zabytki Pińczowa:
1. Dawny zespół klasztorny oo. paulinów, znajduje się na rogu Rynku. 

Opactwo w Pińczowie założył w 1449 kardynał Zbigniew Oleśnicki wraz z swym bratem Janem Głowaczem. 

W 1550 w okresie reformacji, Mikołaj Oleśnicki wygnał zakonników z miasta, a klasztor przekształcił w zbór kalwiński. 

W 1551 powstało w nim gimnazjum pińczowskie znane później w całej Polsce.
Do wnętrza budynku klasztornego prowadzi portal zwieńczony trójkątnym przyczółkiem z herbem Dębno Oleśnickich. 

W skład zespołu klasztornego wchodzi kościół farny pw. św. Jana Apostoła i Ewangelisty.

W północnym skrzydle budynku znajduje się zegar słoneczny z 1723. 

Współcześnie w budynku mają swoją siedzibę: Muzeum Regionalne,

Pińczowskie Samorządowe Centrum Kultury oraz kino Belweder.

Aktualnie na zbiory muzeum składają się następujące wystawy:

• archeologiczna pt. "Pradzieje Ponidzia", prezentująca pochodzące z wykopalisk narzędzia, broń oraz ozdoby
  
  
  
  
  
  
  
• historyczna, obrazująca dzieje miasta od XV wieku po okres II wojny światowej - Republika Pińczowska
  
  
  
  
  
  
  
• biograficzna, związana z osobą Adolfa Dygasińskiego
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
• galeria sławnych postaci, związanych z miastem, - m.in. Zbigniew Oleśnicki, Jan Długosz, Santi Gucci, Augustyn Kordecki, król Jan Kazimierz, Jan Chryzostom Pasek, Hugo Kołłątaj,
  
   Aleksander Wielopolski, Władysław Siła-Nowicki
• przyrodnicza pt. "Przyroda Ponidzia", urządzona przez Zespół Parków Krajobrazowych Ponidzia.
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  

Przed kościołem stoi dzwonnica zbudowana w latach 1685–1691 przez architekta Wojciecha Trybulskiego.

Składa się ona z dwóch kondygnacji oddzielonych gzymsem.
2. Zespół klasztorny oo. reformatów na Mirowie. 

Pierwotny kościół ufundował w 1587 biskup krakowski Piotr Myszkowski.

3. Kaplica św. Anny wzniesiona w stylu manierystycznym w 1600.
Kaplica św. Anny – symbol architektoniczny Ponidzia, wzniesiona w stylu manierystycznym w 1600 roku.

Jest pierwszą w Polsce wolnostojącą kaplicą kopułową o przeznaczeniu kultowym. 

Została wybudowana tak, aby była widoczna ze wszystkich stron. 

Dominuje nad Pińczowem i Doliną Nidy po dzień dzisiejszy.

Zapewne miała tworzyć pewną całość ze stojącym na sąsiednim wzgórzu zamkiem Myszkowskich.

Kaplica zwana niejednokrotnie kościółkiem powstała w 1600 roku. 

Jest budowlą późnorenesansową. 

Powstała na planie kwadratu i jest przykryta kopułą z latarniami. 

Została wybudowana siłami warsztatu Santi Gucciego.

Do dnia dzisiejszego pozostały jeszcze ślady pozostałości fortyfikacji bastionowych z połowy XVII wieku.
4. Dom Ariański - zwany również bezpodstawnie Drukarnią Ariańską, na Mirowie z przełomu XVI i XVII w.
5. Pałac Wielopolskich z 1789 r. 

Wzniesiony prawdopodobnie według projektu Franciszka Naxa. 

Jest to budynek piętrowy .

Jego fasadę przyozdabiają wykonane w stiuku płaskorzeźby przedstawiające sceny z mitologii. 

Na fasadzie znajduje się także herb Franciszka Wielopolskiego.

6. Pawilon ogrodowy w kształcie baszty z XVI w. wybudowany przez Santi Gucciego. 

Znajduje się w parku nieopodal pałacu Wielopolskich. 

Wzniesiono go na planie pięcioboku.

Na nadprożu górnego portalu umieszczony jest herb Jastrzębiec rodu Myszkowskich.
7. Pozostałości pińczowskiego zamku z XIII w., przebudowanego w XVI w. według projektu Santi Gucciego.

Zamek został rozebrany na przełomie XVIII i XIX w.
8. Cmentarz parafialny położony na południowym stoku wzgórza przy ulicy Grodziskowej.

Założono go w końcu XVIII w. po zamknięciu cmentarza przy kościele paulinów. 

Najstarsze zachowane nagrobki pochodzą z początku XIX w.
9. Cmentarz wojenny z okresu I wojny światowej, z lat 1914–1915, przylegający od wschodniej strony do cmentarza parafialnego. 

Spoczywa na nim 938 poległych żołnierzy.

10. Cmentarz na „Zawięzieniu” przy ul. 11 Listopada w Pińczowie. 

Miejsce Pamięci Narodowej - historyczne miejsce straceń - dawna strzelnica sportowa.
11. Budynek z przełomu XVIII i XIX w. na al. Piłsudskiego. 

Jego fronton przyozdobiony jest portalem z herbem Jastrzębiec pochodzącym z rozebranego zamku.
12. Synagoga Stara, wybudowana w latach 1594–1609. 

Jest jedną z najstarszych synagog zachowanych w Polsce.
13. Ciuchcia Expres Ponidzie – atrakcja turystyczna, do Pińczowa dotarła w latach 20. XX w., łączyła Pińczów m.in. z Hajdaszkiem - dalej Jędrzejowiem i Szczucinem, i Kocmyrzowem.

Obecnie czynna na trasie do Umianowic i dalej do Jędrzejowa lub Hajdaszka, szlak do Wiślicy jest nieprzejezdny, ale w planach jest uruchomienie, początkowo na odcinku Pińczów – Młodzawy.

I tak oto mieliśmy pojechać wąskotorówką a zwiedziliśmy Pińczów: historycznie, religijnie, architektonicznie a kolejką kiedyś pojedziemy.
To był udany dzień.
Źródła historyczne: Wikipedia.
Sierpień 2018 rok.