Szlakiem wielu kultur - zabytki sakralne W Piotrkowie Trybunalskim woj. łódzkie

Powiem szczerze że wędrując po naszym pięknym kraju, pierwszy raz spotkałam miasto w którym jest tyle kultur i tyle kościołów.
I żeby było ciekawiej tworzą one taki obraz miasta że nigdzie indziej takiego nie spotkałam.
Współgrają ze sobą tworząc piękną całość.
Zapraszamy na spacer po Piotrkowie Trybunalskim w piękny wrześniowy dzień ubiegłego roku.

Wielka Synagoga

Piotrków Trybunalski liczący 79 tysięcy mieszkańców, położony jest w centrum Polski, na skrzyżowaniu ważnych szlaków komunikacyjnych w odległości 140 km od Warszawy, 150 km od Katowic, 100 km od Kielc i 45 km od Łodzi, przy linii kolei warszawsko - wiedeńskiej.
Wyjątkowy klimat nadaje miastu piękna architektura Starówki z wąskimi uliczkami i pozostałościami murów obronnych.
Piotrków Trybunalski miasto królewskie, w którym od XIII wieku odbywały się zjazdy rycerstwa, zjazdy generalne szlachty polskiej, synody duchownych, obrady sejmowe i sesje Trybunału Koronnego, pierwszego w Europie Najwyższego Sądu dawnej Rzeczypospolitej - 1578 - 1793.
Tu rozpoczynali swoje rządy obierani władcami na sejmach elekcyjnych potomkowie Władysława Jagiełły, który w 1404 roku potwierdziła wszystkie dane przywileje Piotrkowa i zapewnił miastu królewską opiekę.
W Piotrkowie pierwsze hołdy władcom Rzeczypospolitej składali wielcy mistrzowie Zakonu Krzyżackiego.
Tutaj w 1493 roku narodził się polski parlamentaryzm i demokracja.
Piotrków był wówczas drugą polityczną stolica królestwa.
Piotrków Trybunalski to miasto wielu kultur, w którym podziwiać można wspaniałe zabytki architektury i sztuki sakralnej.
Do rejestru zabytków wpisane jest prawie całe miasto, nie będę wyliczać.
Teraz powędrujemy szlakiem kościołów, synagog i cerkwi.
Wielka Synagoga w Piotrkowie Trybunalskim - synagoga znajdująca się przy ulicy Jerozolimskiej 29, we wschodniej części miasta zwanej dawniej Wielką Wsią lub Żydowskim Miastem Piotrkowem.
Obecnie jest jedną z najlepiej zachowanych synagog w Polsce, cenną ze względu na swoją unikatową architekturę.
Synagoga została zbudowana w latach 1791 - 1793 na miejscu starej synagogi, z funduszy Mojżesza Kocyna.

Projekt wykonał żydowski architekt Dawid Friedlander. 

W 1813 roku podczas wycofywania się wojsk napoleońskich synagogę odwiedził francuski marszałek Louis Nicolas Davout, zaś w 1821 roku car Aleksander I Romanow.
W 1854 roku synagoga została poważnie zdewastowana przez Rosjan. 

Po tym zdarzeniu budynek gruntownie odnowiono, nadając mu cechy stylu mauretańskiego oraz dobudowując babińce wzdłuż elewacji północnej i południowej.

Pierwotnie jedyna sala dla kobiet znajdowała się na piętrze, nad przedsionkiem.

W 1954 roku Prezydium Miejskiej Rady Narodowej przekazało synagogę Klubowi Sportowemu „Unia”, który urządził w niej salę sportową.

W związku z protestami kongregacji żydowskiej, klub w 1955 roku zrezygnował z użytkowania synagogi. 

W tym samym roku budynek został przekazany Spółdzielni Pracy Ozdób Choinkowych „Szkło”.
W latach 1964 - 1967 synagoga została gruntownie wyremontowana oraz odrestaurowana i przeznaczona na siedzibę Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Adama Próchnika.

W najbliższym czasie biblioteka zostanie przeniesiona do nowej siedziby, a synagoga zostanie wyremontowana i przeznaczona na inne cele kulturalne.

Mała Synagoga w Piotrkowie Trybunalskim - synagoga znajdująca się w Piotrkowie Trybunalskim przy ulicy Jerozolimskiej, we wschodniej części miasta zwanej dawniej Wielką Wsią lub Żydowskim Miastem Piotrkowem.
Synagoga została zbudowana w 1775 roku z fundacji Herna Piotrkowera.
Podczas II wojny światowej hitlerowcy zdewastowali synagogę.
Po zakończeniu wojny przez wiele lat stała opuszczona i niszczała.

W latach 1964 - 1967 synagoga została gruntownie wyremontowana oraz odrestaurowana i przeznaczona na bibliotekę dla dzieci.

Murowany, dwukondygnacyjny i orientowany budynek synagogi wzniesiono na planie prostokąta. 

Na wschodniej ścianie zachowały się stanowiące górną część Aron ha - kodesz, fragmenty polichromii, przedstawiające lwy podtrzymujące tablice Dekalogu. 

Wykonane zostały w 1931 roku, przez malarza artystę Pereca Wilenberga. 

W 1988 roku polichromia została zakonserwowana. 

Zachowały się również cztery filary pomiędzy którymi dawniej znajdowała się bima.

Kościół Farny pw. Świętego Jakuba Apostoła w Piotrkowie Trybunalskim - rzymskokatolicki kościół parafialny w Piotrkowie Trybunalskim, w województwie łódzkim.

Należy do dekanatu piotrkowskiego archidiecezji łódzkiej.
Jest to najstarszy kościół Piotrkowa.

Budowla gotycka z barokowymi kaplicami, zbudowana pierwotnie w XII wieku z fundacji Piotra Własta. 

Obecny wygląd z XIV/XV wieku, polichromia z 1923 roku oraz fragmentarycznie z lat 60. XX w. - wizerunek Ojca św. Jana XXIII na ścianie południowej. 

Przy północnej ścianie prezbiterium - cokół pierwotnego kościoła. 

W zachodniej części gotycka siedmiokondygnacyjna wieża - 55 metrów wysokości zakończona, podobnie jak kaplice, barokowym hełmem z latarnią.

Ołtarz główny - klasycystyczny z początku XIX wieku, z obrazem Zaśnięcia Matki Bożej - 1510 rok, boczne z ornamentami rokokowymi z połowy XVIII wieku, ambona barokowa z XVIII wieku, marmurowa, chrzcielnica z XVII wieku. 

Godne uwagi są też obraz Chrztu Chrystusa - 1610 rok, epitafia marmurowe z XVII i XVIII wieku.

Kościół św. Franciszka Ksawerego w Piotrkowie Trybunalskim - rzymskokatolicki kościół rektoralny, znajdujący się na terenie parafii św. Jakuba Apostoła w Piotrkowie Trybunalskim, Sanktuarium Matki Bożej Trybunalskiej.
Jest to najcenniejszy pod względem artystycznym zabytek architektoniczny Piotrkowa, poświęcony w 1 połowie XVIII wieku.

Harmonijnie łączy cechy baroku i rokoka, architekturę z barokową i rokokową rzeźbą, malarstwem i wyposażeniem wnętrza. 

Kościół wybudowali jezuici sprowadzeni w 1677 roku.

W 1773 roku zakon uległ kasacji, a kościół przejęli pijarzy, którzy także go opuścili, a po I wojnie światowej powrócili tu jezuici.
Kościół jest budowlą zasadniczo jednonawową, zakończoną półkolistym prezbiterium ale posiada trzy pary kaplic otwartych arkadami do nawy głównej.

Sklepienie nawy głównej - kolebkowe z lunetami, zaś kaplic - krzyżowe. 

Wnętrze kościoła bogato zdobione, szczególnie zasługuje na uwagę barokowa polichromia Andrzeja Ahorna i Jana Raynera oraz bogato złocone ołtarze.

W kościele znajduje się obraz Matki Bożej Trybunalskiej, patronki polskich parlamentarzystów.

Kościół pod wezwaniem Podwyższenia Krzyża Świętego - Sanktuarim Matki Bożej Piotrkowskiej w Piotrkowie Trybunalskim - barokowy kościół ojców bernardynów usytuowany przy ulicy Słowackiego 2 na Starym Mieście w Piotrkowie Trybunalskim.

Bernardyni znani byli w Piotrkowie za sprawą kwestarzy z Warty, którzy w latach 1570 - 1600 przybywali tu głosić kazania i zbierać ofiary pieniężne. 

Prowincjał bernardynów w latach 1623 - 1626 ojciec Leonard Starczewski namówił swojego młodszego brata Floriana Starczewskiego, by zamiast planów budowy klasztoru w Drużbicach koło Bełchatowa, w swych ziemiach, zakupić plac w Piotrkowie.

Niedaleko Bramy Sieradzkiej w 1624 roku od mieszczan Augustyna i Małgorzaty Łysogórskich i Anny Scheterowej oraz szlachcica Macieja Wężyka zostało wykupione przez Floriana Starczewskiego dla bernardynów miejsce na Rokszyckim Przedmieściu, zwane wtedy „Łysą Górą”.

Ozdobiony 2 wieżami kościół pod wezwaniem Znalezienia Krzyża Św. wraz z głównym ołtarzem został konsekrowany 16 listopada 1642 roku przez Jana Baykowskiego biskupa sufragana poznańskiego.

Cały obiekt klasztorny chroniony był przez mur oraz baszty.
Zniszczenia II wojny światowej spowodowały uszkodzenie bramy kościelnej, wieży i nagrobków na cmentarzu przy kościele. 

W 1959 roku kościół otrzymał nową polichromię pędzla Zygmunta i Ireny Acedańskich. 

Otoczenie kościoła zmieniło się w lipcu 1965 roku. 

Kolumnę św. Antoniego przeniesiono przed główne wejście za prezbiterium kościoła. 

Przed budynkiem klasztoru umieszczono w fontannie postać Matki Boskiej, wykonaną z kamienia polnego przez mnicha paulińskiego w obozie koncentracyjnym.

Władze Piotrkowa w okresie Polski Ludowej nie zwróciły ogrodu klasztornego, urządzając z niego park publiczny, zabrano ponadto część placu przy kościele dla potrzeb otaczających klasztor ulic.
Cudowny wizerunek Matki Bożej umieszczony w bocznym ołtarzu przytęczowym, swoim istnieniem wyprzedza czas powstania obecnej, murowanej świątyni i łączy się z dziejami pierwszego, drewnianego kościoła.

Inicjatorem dzieła był o. Leonard Starczewski, ówczesny prowincjał bernardynów.

Obraz Madonny z Dzieciątkiem namalowany został olejno na miedzianej blasze. 

Wizerunek ten niedługo po swoim powstaniu zyskał sławę dzieła wyjątkowego zarówno pod względem walorów estetycznych, jak i duchowych.

O jego znaczeniu mówi kronika klasztorna, opisująca niezwykłe dzieje związane z powstaniem i rzekomą, nadprzyrodzoną ingerencją w nadanie mu ostatecznego wyrazu.
19 sierpnia 2002 r. w Kalwarii Zebrzydowskiej Jan Paweł II poświęcił złote korony dla Matki Bożej Piotrkowskiej. 

Uroczystej koronacji dokonał 1 czerwca 2003 r. abp Władysław Ziółek, metropolita łódzki.

Zespół klasztorny dominikanek w Piotrkowie Trybunalskim  zespół budynków klasztornych na Starym Mieście w Piotrkowie Trybunalskim.

W skład zabytkowego zespołu wchodzą: budynek kościoła pw. Matki Bożej Śnieżnej, klasztor wsparty o średniowieczne mury miejskie oraz plebania.

Fundatorką klasztoru była Katarzyna Warszycka.

Mury miejskie w Piotrkowie Trybunalskim - ciąg murów miejskich wraz z budowlami o charakterze obronnym m.in. bramami i basztami, otaczający niegdyś obszar całego Piotrkowa Trybunalskiego, obecnie Śródmieście, a którego fragmenty zachowały się do dziś.

Kościół ewangelicko - augsburski w Piotrkowie Trybunalskim - kościół parafialny należący do diecezji warszawskiej.

Początki budowy świątyni pijarskiej w Piotrkowie związane były z występującą po soborze trydenckim potrzebą szerzenia oświaty wśród społeczeństwa. 

Zakonnicy sprowadzeni do Polski w 1642 roku przez Władysława IV założyli swoje domy zakonne i kolegia kształcące młodzież w Podolińcu, Rzeszowie i Warszawie.

W wyniku II rozbioru Polski w 1793 roku Piotrków znalazł się w granicach zaboru pruskiego. 

Władze pruskie tuż po przejęciu miasta zajęły budynki pijarskie, przemieniając zabudowania szkolne i klasztorne na koszary i więzienie. 

W 1797 roku prymas Krasicki po uprzedniej zgodzie papieża przekazał kościół ewangelikom. 

W tym samym roku doszło najprawdopodobniej do zdjęcia święceń z kościoła oraz wyniesienia z podziemi szczątków pochowanych zakonników pijarskich.

Jednocześnie ewangelicy przystąpili do odpowiedniego przystosowania świątyni na potrzeby luterańskiego kultu. 

Do 1824 roku w Piotrkowie nie było najprawdopodobniej stałego pastora.
Okres II wojny światowej świątynia przetrwała bez zniszczeń, sama parafia natomiast po 1945 roku na skutek akcji wysiedleńczej ludności niemieckiej uległa poważnemu zmniejszeniu.

Kościół został wzniesiony w stylu barokowym jako świątynia jednonawowa. 

Posiada krótsze i węższe prezbiterium zamknięte prostą ścianą, przy którym ulokowana została zakrystia. 

Nawa i prezbiterium zostały sklepione krzyżowo, poniżej zaś umieszczono szeroki profilowany gzyms.

Po obu stronach nawy dobudowano kaplice oddzielone od nawy głównej opilastrowane filary przyścienne. 

Ze względu na przebite w nich niskie przejścia kościół sprawia wrażenie trójnawowego. 

Pierwotnie w kaplicach znajdowały się ołtarze częściowo przeniesione w 1788 roku przez Pijarów do kościoła pojezuickiego. 

W 1824 roku ewangelicy wznieśli w ich miejsce drewniane empory. 

Początkowo kościół nie posiadał wież, które zaprojektowane zostały dopiero w 1888 roku, a dobudowane do szczytu świątyni zostały pod koniec XIX wieku. 

Nad wejściem do świątyni znajduje się tablica, na której niegdyś widniała łacińska inskrypcja.

Kościół Świętego Jacka i Świętej Doroty, podominikański w Piotrkowie Trybunalskim - rzymskokatolicki kościół parafialny.

Należy do dekanatu piotrkowskiego archidiecezji łódzkiej.
Jest to budowla należąca dawniej do dominikanów.

Budowla gotycka z XV wieku, pierwotnie jednonawowa, częściowo przebudowana w XVII i XIX stuleciu, od 1824 trzynawowa. 

Nawa główna z wydłużonym prezbiterium, zamknięta wielobocznie, łączy się arkadami z niskimi nawami bocznymi.

Całość opięta dobrze zachowanymi skarpami. 

W czasie przebudowy w XVII stuleciu zmieniono wielkości kształt okien. 

Sklepienie nawy głównej i prezbiterium - kolebkowe z lunetami, ozdobione stiukami z XVII wieku.

Wyposażenie pochodzi z 2 połowy XVIII stulecia.
W podziemiach świątyni - mauzoleum rodziny Bykowskich oraz grobowce ze zwłokami benefektorów i zakonników.

Ciekawa pod względem wystroju jest kaplica Matki Boskiej Różańcowej pochodząca z XVII stulecia, stojąca na miejscu południowej części klasztoru. 

Na szczególną uwagę zasługuje dekoracja sklepienia wykonana w białym stiuku.

W pobliżu kościoła dominikanów, który na początku XVII w. otrzymał drugiego patrona, popularnego wówczas z kultu św. Jacka, stanęła masywna wieża - dzwonnica na planie kwadratu, z renesansowym dzwonem z roku 1615.

Świątynia nie miała bowiem i nie ma wież, a tylko pośrodku dachu wieżyczkę sygnaturki.
W budynkach podominikańskich obecnie znajduje się Szkoła Podstawowa.

Cerkiew Konkatedralna pw. Wszystkich Świętych - prawosławna cerkiew parafialna.
Należy do dekanatu Łódź, diecezji łódzko - poznańskiej Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego.

Jest cerkwią konkatedralną tejże diecezji.

Zlokalizowana przy ulicy Juliusza Słowackiego 15.

Wzniesiona w latach 1844 - 1847, a rozbudowana według projektu rosyjskiego architekta Iwana Wasiljewicza Sztrema w latach 1867 - 1869.

Powstanie parafii prawosławnej w Piotrkowie związane jest z grupą Greków, która przybyła do Piotrkowa z Macedonii w połowie XVIII wieku.

Król Stanisław August zezwolił na otwarcie w 1788 prawosławnej placówki duszpasterskiej na strychu prywatnego domu.

W miarę wzrostu liczby Rosjan zamieszkujących na stałe w Piotrkowie - kupców, urzędników, wojskowych, sprowadzanych po upadku powstania listopadowego, konieczna stała się budowa większej cerkwi prawosławnej oraz organizacja cmentarza tego wyznania.

W latach 1844 - 1847 powstała świątynia utrzymana w stylu neobizantyńskim, na planie krzyża greckiego. 

Autorami projektu budynku byli architekci Marczewski i Gołoński.

W 1886 cerkiew Wszystkich Świętych - określana w publikacjach XIX - wiecznych także mianem soboru, została odremontowana z inicjatywy generał - gubernatora piotrkowskiego i proboszcza miejscowej parafii ks. Stiepana Romanskiego.

Dokonano wówczas naprawy dachu, wzmocnienia głównej kopuły, odnowienia fresków w niszach na kopule, pozłocenia krzyży na świątyni i części dachu dzwonnicy. 

We wnętrzu wykonano nowe freski opierając się ściśle na wyglądzie starszych, zaś ikonostas i boczne ikony w kiotach oczyszczono. 

Remont świątyni finansowany był częściowo przez Rosyjskie Towarzystwo Dobroczynne, które przekazało na ten cel 3 tys. rubli. 

Część materiałów budowlanych przekazały bezpłatnie państwowe zakłady oraz prywatny darczyńca.
22 kwietnia 2007 odbył się w cerkwi uroczysty ingres prawosławnego biskupa, Paisjusza, który został powołany na wikariusza diecezji łódzko - poznańskiej z tytułem biskupa piotrkowskiego. 

Cerkiew w Piotrkowie została podniesiona do rangi katedry. 

W uroczystości ingresu wzięli udział przedstawiciele władz miasta, oraz marszałek Sejmu Marek Jurek.

Cerkiew wpisano do rejestru zabytków 7 października 1976 pod nr 265.

Tym oto akcentem zakończyłam wędrówkę po Piotrkowie szlakiem sakralnym.

Przyznajcie sami że jest co zwiedzać i oglądać, podziwiać architekturę i wrócić oczami wyobraźni do dawnych czasów.

O Piotrkowie to jeszcze nie wszystko, bo to miasto w którym można zatracić serce i duszę.
Źródło: Wikipedia.
Wrzesień 2018 roku.